Na początek krótkie przypomnienie jakie mamy rodzaje czasów:
1) czas słoneczny miejscowy lub czas astronomiczny
jest to czas jaki wyznacza nam słońce swoim pozornym ruchem po sklepieniu niebieskim. Godzinę 12:00 wyznacza moment górowania słońca. Istnienie czasu to skutek ruchu obrotowego Ziemi. We wszystkich miejscach położonych na tym samym południku występuje taki sam czas. Pełny obrót Ziemi wokół własnej osi – czyli o kąt pełny równy 360° – trwa 24 godziny, stąd:
360° – 24 h
360° : 24 = 15
15° – 1 h
15 ° – 60 min
60 : 15 = 4
1° – 4 min
Powyższe obliczenia wskazują, że co godzinę Ziemia obraca się o 15°, a w ciągu 4 minut - o 1°. Wynika z tego, że czas słoneczny na każdym kolejnym stopniu długości geograficznej zmienia się o 4 minuty. Ze względów praktycznych stosowanie tego czasu jest więc niemożliwe.
http://geografia-dla-gimnazjum.piszecomysle.pl/2012/08/31/czas-astronomiczny-strefowy-i-urzedowy/
2) czas wzorcowy czyli czas uniwersalny koordynowany UTC
ustalany jest na podstawie TAI (fr. Temps Atomique International), uwzględnia nieregularność ruchu obrotowego Ziemi i koordynowany jest względem czasu słonecznego. Na podstawie tego czasu ustalone są wszyskie inne czasy. Jaki jest aktualny czas UTC możemy na przykład dowiedzieć się ze strony:
http://time.is/pl/UTC
3) czas strefowy
jest to czas obowiązujący w danej strefie czasowej, czyli na obszarze powierzchni Ziemi o szerokości średnio 15° (360°/24) długości geograficznej, rozciągający się południkowo między biegunami. Przykładowo czasami strefowymi pierwszej strefy czasowej, której środek przechodzi przez południk zerowy są GMT (Greenwich Mean Time) i WET (Western European Time). 10 kwietnia 2010 roku w Polsce obowiązywał czas strefowy CEST (Central European Summer Time), a w Moskwie i Smoleńsku MSD (Moscow Daylight Time). Generalnie czasy strefowe nie zmieniają się względem UTC. Ale są wyjątki. W Rosji ostatnio dwa razy zmieniono czas strefowy MSK: 30 października 2011 z UTC+3 na UTC+4 i 26 października 2014 z UTC+4 na UTC+3.
http://www.timeanddate.com/time/map/
4) czas lokalny
to czas strefowy urzędowy obowiązujący na danym obszarze przez cały rok, w okresie zimowym lub letnim. Zatem czas lokalny może być niezmienny przez cały rok albo zmienia się z zimowego na letni i odwrotnie. W zasadzie tylko czas lokalny może zmienić się z zimowego na letni i z letniego na zimowy. Wyjątek ze zmianą czasu strefowego MSK opisałem powyżej.
Poniżej podaję czasy strefowe, które obowiązywały 10 kwietnia 2010 roku w niektórych miastach i państwach. Czasy te niejako wyznaczały i były jednocześnie czasami lokalnymi w tych miejscach:
Los Angeles PDT = UTC - 7
Caracas VET = UTC - 4:30
Nowy Jork EDT = UTC - 4
Buenos Aires ART = UTC - 3
Islandia GMT = UTC + 0
Londyn BST = UTC + 1
Irlandia IST = UTC + 1
Portugalia WEST = UTC + 1
Warszawa CEST = UTC + 2
Białoruś EEST = UTC + 3
Moskwa, Smoleńsk MSD = UTC + 4
Azerbejdżan AZST = UTC + 5
Jekaterynburg YEKST = UTC + 6
Nowosybirsk NOVST = UTC + 7
Przebywając w określonym miejscu powinniśmy posługiwać się czasem lokalnym, urzędowo obowiązującym na tym terenie. Oczywistym jest, że 10 kwietnia 2010 roku różne osoby posługiwały się różnymi czasami. Większość operowała czasem UTC+4 lub UTC+2. Ale niektórzy pielgrzymi przebywający w Smoleńsku czy Katyniu posługiwali się czasem UTC+3, czyli takim jaki obowiązywał na Białorusi. Inni znowu wybierali sobie czas UTC+1, czyli ten czas, który był pokazywany na Big Benie w Londynie. Jeszcze inni woleli UTC+5, a nawet UTC+6 czy UTC+7. Także aparaty fotograficzne były ustawione na różne godziny i minuty. Oto kilka przykładów (w nawiasach podałem jakiego czasu użyła konkretna osoba w tym momencie):
Jacek Sasin (UTC+1)
Ja przyleciałem do Warszawy, znaczy niestety tylko odtwarzam sobie te godziny, jakoś wtedy nie przychodziło mi do głowy, żeby notować dokładnie godziny, jak to godzinowo wyglądało. Ale ponieważ o 18. była msza w Warszawie, w Katedrze św. Jana, w której wziąłem udział, a wpół do szóstej mniej więcej byłem w Pałacu Prezydenckim, a jeszcze wcześniej byłem w Kancelarii, około pół godziny, to myślę, że w Kancelarii byłem gdzieś o 5. Więc pewnie około gdzieś wpół do piątej wylądowałem na lotnisku, co oznacza, że musiałem, nie wiem, po 3, czy około 15, czy kilka minut po 15. ze Smoleńska odlecieć do Warszawy. (strona 15)
http://orka.sejm.gov.pl/opinie6.nsf/nazwa/78_20101006/%24File/78_20101006.pdf
https://www.google.com/calendar/event?eid=ZTN0ZWpycG85N3Y1anJzcXBiMnQxZmNyNzAgZ3JhZmlrQGthcnBpay5ldQ
Antoni Macierewicz (UTC+3)
Tak rzeczywiście byłem i zdecydowałem się na wyjazd pociągiem a nie samolotem, ponieważ nie byłem nigdy w Rosji. Chciałem po prostu zobaczyć chociażby z okien pociągu jak Rosja wygląda. Jak ta ziemia obecnie wygląda. Było nas ponad 60 posłów i senatorów a także rodziny katyńskie, harcerze, żołnierze. Specjalny pociąg, który tam jechał, bardzo rano przyjechaliśmy na miejsce do Smoleńska około godziny piątej. (od 3:20)
- Przyjechaliśmy na miejsce pomnika katyńskiego i tego całego obszaru Memoriału jak to się tam nazywa, który zaczyna się przy samej szosie, 10 m od szosy. Jest to taka wgłębiona w las polana prowadząca do samych grobów katyńskich, widoczna, będąca po prostu przy samej szosie. Wiadomo było, że msza się ma zacząć o godzinie jedenastej tamtego czasu. My tam byliśmy chyba o wpół do jedenastej, może dwadzieścia po dziesiątej, jakoś mniej więcej w tym ...(od 12:15)
http://www.radiomaryja.pl/multimedia/refleksje-po-tragedii-w-smolensku-3/
http://clouds.web-album.org/photo/364874,program-10-04-2010-i-program-lotu-7-04-2010
Wojciech Przesmycki (UTC+3)
11 kwietnia tuż przed 9 rano pociąg specjalny kończy swój bieg, wjeżdża na perony dworca Warszawa Zachodnia.
http://www.radaopwim.gov.pl/article_details/46/pociag-specjalny/
Krzysztof Wasilewski (UTC+3:30)
Do Smoleńska jechaliśmy pociągiem z dworca zachodniego w Warszawie. Odjeżdżaliśmy z szóstego, najdłuższego na dworcu peronu, tak by pomieścić wszystkie 17 wagonów. Były tam miejsca dla parlamentarzystów, harcerzy, żołnierzy, rodzin katyńskich, dziennikarzy. W pociągu przewoziliśmy również sprzęt na uroczystości, m.in. krzesła. W Smoleńsku byliśmy wczesnym rankiem o godz. 5.30, czyli sześć godzin przed głównymi obchodami. Warto pamiętać, że obowiązuje tam czas rosyjski, czyli musimy odjąć dwie godziny. W Polsce była wtedy 3.30 rano.
http://www.e-sochaczew.pl/sochaczew,wszyscy-zaczelismy-sie-modlic8230,20086.html
Władysław Trzaska (UTC+5)
Smoleńsk wita nas radosnym, słonecznym, ciepłym porankiem. Nie lada trzeba się wygimnastykować by wsiąść na nieprzystosowany do naszych wagonów peron. Która to godzina? Siódma, ale jakiego czasu? Wsiadamy do podstawionych autokarów i jedziemy na Cmentarz, po drodze stacja Gniazdowo.
http://www.katolickie.media.pl/publikacje/publikacje-czlonkow-ol-ksd/3302-wadysaw-trzaska-korowajczyk-smolesk-10-kwietnia-2010-po-dwoch-latach
Edward Siarka (UTC+6)
10.04.2010 r. sobota
Obsługa pociągu robi pobudkę około godz. 5:00 czasu miejscowego (czas warszawki to 7:00).
O godz. 6:00 czasu miejscowego jesteśmy w Smoleńsku.
http://www.edwardsiarka.pl/aktualnosci/moja-droga-do-katynia-346.html
Po przeczytaniu niektórych fragmentów "Analizy relacji 200 świadków" (strona 197) http://orka.sejm.gov.pl/ZespolSmolenskMedia.nsf/files/ZSMK-9STJU7/%24File/Analiza%20relacji%20200%20%C5%9Bwiadk%C3%B3w%20ZPa.pdf już podejrzewałem, że poseł Jacek Pilch także wybrał sobie UTC+6 ale okazuje się, że to pan radny Adam Szpak jest autorem tych słów:
- Do Rosji zajechaliśmy na godzinę ósmą rano. Piękna pogoda była, słońce.
http://samorzad.pap.pl/palio/html.run?_Instance=cms_samorzad.pap.pl&_PageID=2&s=depesza&dz=wiadomosci_centralne&dep=68928&data=&_CheckSum=-1039687852
http://tarnowskikurierkulturalny.blox.pl/2011/04/Tarnowianie-w-Katyniu.html
Krzysztof Kaszuba (UTC+7)
"Przyjechaliśmy do Smoleńska gdzieś około godziny 9 rano. Podstawionymi autokarami dotarliśmy na cmentarz katyński około 11."
http://www.nowiny24.pl/apps/pbcs.dll/article?AID=/20100412/LUDZIEIOPINIE/347525739
choć o dziwo w innej relacji rektor WSZ w Rzeszowie stosuje czas UTC+4. Dziennikarz pewnie coś przekręcił.
"W Smoleńsku jesteśmy o czwartej rano czasu polskiego czyli o 6 rano czasu lokalnego. Za trzy godziny mamy wsiąść do autobusu. Czas na mały spacer."
http://www.wszrze.edu.pl/html/plvers/katyn2010.html
Czasy niektórych zdjęć zawarte w danych EXIF także oczywiście mogły różnić się od czasu lokalnego i to nie tylko o pełne godziny. Krótko mówiąc czas zawarty w danych EXIF nie jest czasem strefowym. Przykładem mogą być fotografie z galerii jurko.
Czas w danych EXIF zdjęcia to 00:42:20 a czas lokalny to 9:15 co widzimy na zegarze dworcowym w Smoleńsku. Zatem różnica czasowa między EXIF a zegarem wynosi 8 godzin i 33 minuty. Można by powiedzieć, że aparat ustawiony był na czas w Caracas (VET) ale wtedy też miałby 3 minuty opóźnienia.
https://picasaweb.google.com/lh/photo/E-14V4Zr8BgDwut8zW_m89MTjNZETYmyPJy0liipFm0?full-exif=true
Z tej samej galerii
Czas w danych EXIF to 01:23:29. Na zegarze na peronie w Warszawie mamy 7:56. Odejmujemy godzinę dwadzieścia trzy od 7:56 i otrzymujemy 6 godzin i 33 minuty różnicy.
https://picasaweb.google.com/lh/photo/taMI2SXFyk1s0DPQwuF2NtMTjNZETYmyPJy0liipFm0?full-exif=true
Zdjęcia zegara z dworca w Smoleńsku wykonane w innych dniach:
1) godzina na zegarze 5:56 a w danych EXIF 06:00:29 +04:00. Zatem czas ustawiony w aparacie spieszy się o 4 minuty w stosunku do lokalnego.
Producent: NIKON CORPORATION
Model: NIKON D5100
Data wykonania: 2012-05-01 06:00:29 +04:00
Długość ogniskowej: 32.0mm (Ekwiwalent 35mm: 48mm)
Przysłona: ƒ/4.8
Czas ekspozycji: 0.100s (1/10)
Czułość ISO: 250
Korekta ekspozycji: -1.00 EV
Pomiar światła: Centralnie ważony
Program ekspozycji: Program (Automatyczny)
Balans bieli: Automatyczny
Źródło światła: Nieznane
Lampa błyskowa: Nie
Orientacja: Normalnie
Przestrzeń barw: sRGB
Współrzędne GPS: undefined, undefined
Użyty program: Adobe Photoshop CS2 Windows
http://img-fotki.yandex.ru/get/6300/205480.79/0_98a18_c9153325_orig
2) Na zegarze 12:11 a w danych EXIF 11:11:21. Zatem czas aparatu późni się o godzinę od lokalnego.
Producent: FUJIFILM
Model: FinePix S5500
Data wykonania: 2007-05-25 11:11:21 (no TZ)
Długość ogniskowej: 5.7mm
Przysłona: ƒ/5.0
Czas ekspozycji: 0.0018s (1/550)
Czułość ISO: 64
Korekta ekspozycji: brak
Pomiar światła: Matrycowy
Program ekspozycji: Program (Automatyczny)
Balans bieli: Ręczny
Lampa błyskowa: Nie (wymuszony)
Orientacja: Normalnie
Przestrzeń barw: sRGB
Współrzędne GPS: undefined, undefined
Użyty program: ACD Systems Digital Imaging
http://www.poezd-moscow-paris.ru/moscow-paris/goroda/smolensk/1.jpg
I jeszcze relacja Józefa Szymury, który prawidłowo określił czas lokalny przyjazdu pociągu specjalnego i czas wyjazdu autokarem na cmentarz katyński
O szóstej rano czasu rosyjskiego było piękne słońce, naprawdę piękny wschód słońca. Myśmy się, był taki piękny poranek i jak zaczęliśmy jechać tam do tego lasu katyńskiego o godzinie około dziewiątej trzydzieści nagle wszystko po prostu zeszło, zaszło słońce, zrobiła się mgła.
https://www.youtube.com/watch?v=H7VXQ93V4Co
https://www.youtube.com/watch?v=v_8wOOXoO3E
ale już błędnie ocenił czas zjawiska przyrody jakim jest wschód słońca, który 10.04.2010 w Smoleńsku miał miejsce o 7:02 MSD. Pan operator tvp pomylił świt żeglarski właśnie ze wschodem słońca. Świt żeglarski zaczął się od 05:37 MSD, a po nim nastąpił świt cywilny od 06:24 MSD. Nie potrafię inaczej wyjaśnić słów pana Szymury.
Posługiwanie się przez świadków różnymi czasami strefowymi 10 kwietnia 2010 roku nie miało związku ze świadomą manipulacją czasem, bo niby w jaki sposób? Skoro tak naprawdę to ten sam czas!
Czas astronomiczny każdego wydarzenia możemy wyliczyć znając UTC i długość geograficzną. Na przykład katastrofa miała miejsce o 8:49:12,664 czasu słonecznego miejscowego a wschód słońca w Smoleńsku o 5:10 czasu astronomicznego.
Na poniższych 2 stronach internetowych są również błędnie podawane niektóre czasy strefowe:
http://www.zegaratomowy.pl/
http://www.zegaratomowy.com.pl/
Błędy dotyczące czasów strefowych w okresie zimowym jakie ja znalazłem a nie szukałem zbyt dokładnie:
1) W Irlandii nie obowiązuje WET tylko GMT
2) W Wielkiej Brytanii nie obowiązuje BST tylko GMT
3) W Maroko i w Saharze Zachodniej właśnie obowiązuje WET
4) Na Białorusi obecnie obowiązuje FET (Further-Eastern European Time) równy UTC+3
Być może czasy na tych mapach nie są uaktualniane ale widzimy, że posługiwanie się czasami strefowymi nie jest takie proste, tak więc łatwo o pomyłkę.
Dokładny czas zegara atomowego możemy znaleźć na stronie:
http://zegarki.uhrzeit.org/zegar-atomowy.php
